Przedawkowanie witaminy D, choć stosunkowo rzadkie, jest możliwe najczęściej wskutek niekontrolowanej suplementacji i prowadzi do hiperkalcemii. Czy przedawkowanie witaminy D jest groźne? Tak, stan ten objawia się początkowo niespecyficznymi dolegliwościami takimi jak zmęczenie, nudności czy bóle głowy, a w miarę narastania problemu może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym uszkodzenia nerek, zaburzeń rytmu serca i zwapnienia tkanek miękkich. Jakie są te skutki? Mogą być bardzo poważne, zagrażając prawidłowemu funkcjonowaniu organizmu.

Czym jest i jak działa witamina D w organizmie?

Zastanawiasz się, czym jest Witamina D i jaka jest jej rola w organizmie? Witamina D, często nazywana witaminą słońca, jest prohormonem rozpuszczalnym w tłuszczach, kluczowym dla prawidłowego funkcjonowania wielu układów w organizmie. Występuje głównie w dwóch formach: cholekalcyferolu (Witamina D3), syntetyzowanego w skórze pod wpływem promieni słonecznych oraz pozyskiwanego z diety (tłuste ryby, jaja, produkty mleczne), a także ergokalcyferolu (witamina D2), obecnego w mniejszych ilościach w produktach roślinnych. W organizmie Witamina D podlega przekształceniom, najpierw w wątrobie (25-hydroksylacja), a następnie w Nerkach (1α-hydroksylacja), do swojej aktywnej formy – Kalcytriolu (1,25-dihydroksycholekalcyferolu).

Główną rolą aktywnej Witamina D jest regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej. Kalcytriol wspomaga wchłanianie Wapnia i fosforu w jelitach, co jest niezbędne dla prawidłowej mineralizacji kości i zębów, a także dla funkcjonowania układu nerwowego i mięśniowego w organizmie. Ponadto Witamina D odgrywa istotną rolę we wspieraniu układu odpornościowego, łagodzeniu stanów zapalnych skóry oraz może zmniejszać ryzyko wystąpienia niektórych chorób autoimmunologicznych i nowotworowych, choć te zależności są nadal przedmiotem badań. Ze względu na swoją rozpuszczalność w tłuszczach, Witamina D może być kumulowana w tkance tłuszczowej i wątrobie, co jest istotne w kontekście jej przedawkowania.

Czy przedawkowanie witaminy D jest możliwe?

Tak, przedawkowanie witaminy D jest możliwe, choć występuje rzadziej niż jej niedobór, który dotyka znaczną część populacji. Warto znać objawy niedoboru witaminy D, aby móc w porę zareagować. Czy przedawkowanie witaminy D jest w ogóle możliwe i jak często się zdarza? Nadmiar witaminy D, zwany hiperwitaminozą D lub zatruciem witaminą D, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i może prowadzić do groźnych konsekwencji dla organizmu. Jest to stan odmienny od awitaminozy (niedoboru), gdzie brak witaminy powoduje problemy zdrowotne. Ze względu na fakt, że Witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach, organizm nie jest w stanie łatwo jej wydalić z moczem, co sprzyja jej kumulacji, prowadząc do przedawkowania.

Warto podkreślić, że przedawkowanie witaminy D praktycznie nigdy nie wynika z nadmiernej ekspozycji na słońce. Czy można przedawkować witaminę D ze słońca? Organizm ludzki posiada mechanizmy regulujące syntezę skórną, które zapobiegają jej nadmiernej produkcji, chroniąc przed nadmiarem. Podobnie, uzyskanie toksycznych ilości Witamina D wyłącznie z diety jest skrajnie mało prawdopodobne, ponieważ żywność zazwyczaj zawiera ją w niewielkich ilościach. Zdecydowana większość przypadków przedawkowania wynika z nieprawidłowej i nadmiernej suplementacji, często bez konsultacji z lekarzem i monitorowania stężenia Witamina D we krwi, co prowadzi do jej kumulacji w organizmie.

Ile witaminy D to za dużo? Ogólnie zalecana dzienna dawka Witamina D wynosi 600 j.m. dla dorosłych poniżej 70 lat i 800 j.m. dla osób starszych, a dawka do 4000 j.m. dziennie jest uznawana za bezpieczną górną granicę. Ile witaminy D można przyjąć jednorazowo, aby nie przekroczyć bezpiecznych dawek? Należy zawsze stosować się do zaleceń. Jednak w niektórych przypadkach toksyczność została odnotowana przy dawkach powyżej 10 000 j.m. dziennie, a nawet znacznie wyższych. Istnieją również doniesienia o poważnych błędach dawkowania w suplementach, gdzie rzeczywista zawartość Witamina D znacznie przekraczała deklarowaną, co prowadziło do nieświadomego spożycia toksycznych ilości, a w konsekwencji do przedawkowania.

Przyczyny nadmiernej kumulacji witaminy D

Jakie są główne przyczyny nadmiaru witaminy D, zwłaszcza z suplementacji? Najczęstszą przyczyną przedawkowania witaminy D jest nadmierna suplementacja, zwłaszcza przyjmowanie preparatów farmaceutycznych zawierających bardzo wysokie dawki Witamina D3 (cholekalcyferolu). Osoby, które samodzielnie zwiększają dawki suplementów bez konsultacji z lekarzem, stosują kilka preparatów jednocześnie (np. wielowitaminowych z dodatkiem D oraz osobny preparat z Witamina D), lub zażywają tzw. „końskie dawki”, są najbardziej narażone na rozwój toksyczności. Witamina D kumuluje się w tkance tłuszczowej i wątrobie, co prowadzi do długotrwałego zwiększenia stężenia jej metabolitów w organizmie i rozwoju hiperkalcemii.

Rzadziej, choć równie istotne, są inne czynniki ryzyka. Czy istnieją grupy ryzyka (np. dzieci, osoby z chorobami przewlekłymi) szczególnie narażone na przedawkowanie witaminy D? Choroby przewlekłe, takie jak schorzenia wątroby i Nerek, mogą zaburzać metabolizm Witamina D i jej przekształcanie do aktywnej formy, co może prowadzić do kumulacji nawet przy standardowych dawkach suplementów. Podobnie, choroby ziarniniakowe (np. Sarkoidoza, gruźlica, trąd) oraz niektóre chłoniaki mogą prowadzić do nadmiernej produkcji aktywnego metabolitu Witamina D, wywołując objawy nadmiaru nawet przy niskich dawkach suplementacji czy ekspozycji na słońce. Wrodzone schorzenia, takie jak zespół Williamsa-Beurena czy idiopatyczna Hiperkalcemia dziecięca, również wiążą się z nadwrażliwością na Witamina D, a więc i zwiększonym ryzykiem przedawkowania u dzieci.

Indywidualne różnice genetyczne odgrywają rolę w metabolizmie Witamina D, wpływając na to, jak szybko organizm gromadzi lub wydala jej nadmiar. Osoby starsze oraz te z otyłością mają podwyższone ryzyko przedawkowania, ponieważ Witamina D magazynuje się w tkance tłuszczowej, a procesy metaboliczne ulegają spowolnieniu wraz z wiekiem. Warto pamiętać, że w tych grupach, nawet dawki uznawane za bezpieczne dla ogółu populacji, mogą wywoływać działania niepożądane, prowadząc do objawów nadmiaru.

Objawy nadmiaru witaminy D: od subtelnych do poważnych

Jakie są pierwsze objawy przedawkowania witaminy D? Jak objawia się nadmiar witaminy D? Objawy przedawkowania witaminy D mogą być początkowo niespecyficzne i łatwe do przeoczenia, co utrudnia wczesną diagnozę. Do wczesnych symptomów należą ogólne osłabienie i zmęczenie, bóle głowy, utrata apetytu, nudności, wymioty, bóle brzucha oraz problemy z wypróżnianiem (zaparcia lub biegunka). Mogą również wystąpić apatia, senność, drażliwość, splątanie emocjonalne, dezorientacja, zawroty głowy oraz zaburzenia koncentracji.

Wraz ze wzrostem stężenia Wapnia w organizmie (Hiperkalcemia), pojawiają się bardziej charakterystyczne i poważniejsze objawy. Jakie objawy świadczą o przedawkowaniu witaminy D w zaawansowanym stadium? Należą do nich wzmożone pragnienie (polidypsja) i częste oddawanie moczu (poliuria), prowadzące do odwodnienia. Warto wiedzieć, jakie są objawy odwodnienia u dorosłych, by szybko je rozpoznać. Mogą wystąpić również bóle mięśni i stawów, bóle kości, szumy uszne, a także objawy neurologiczne, takie jak drgawki czy mimowolne tiki. Pacjenci mogą zgłaszać metaliczny posmak w ustach, nadmierną potliwość oraz świąd i pieczenie skóry. W ciężkich przypadkach mogą pojawić się zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie, a nawet psychozy, otępienie czy śpiączka, co świadczy o poważnych skutkach nadmiaru.

U dzieci i niemowląt objawy przedawkowania witaminy D są podobne, ale mogą obejmować dodatkowo zahamowanie wzrostu, zaburzenia apetytu, problemy z układem kostnym oraz zaburzenia orientacji. Medycyna praktyczna wskazuje, że nawet 20% niemowląt może wykazywać nadwrażliwość na Witamina D, co sprawia, że w tej grupie wiekowej przedawkowanie może być szczególnie niebezpieczne, zagrażając nawet życiu. Dlatego tak ważne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń dotyczących dawkowania, by uniknąć nadmiaru u najmłodszych dzieci.

Długofalowe skutki i powikłania przedawkowania witaminy D

Długotrwały nadmiar witaminy D prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Co uszkadza nadmiar witaminy D w organizmie? Najgroźniejszą konsekwencją jest Hiperkalcemia, czyli podwyższony poziom Wapnia we krwi, często towarzysząca hiperfosfatemii (nadmiar fosforu). Jakie są długoterminowe skutki i powikłania nadmiaru witaminy D? Te zaburzenia elektrolitowe skutkują odkładaniem się Wapnia w tkankach miękkich organizmu, procesem zwanym kalcyfikacją, który może dotknąć niemal każdy organ. Najczęściej Wapń odkłada się w Nerkach, sercu, tętnicach i płucach, a także w trzustce, prowadząc do poważnych uszkodzeń.

W Nerkach odkładanie się Wapnia może prowadzić do nefrokalcynozy (wapnicy Nerek) oraz tworzenia się Kamica nerkowa, co w konsekwencji może skutkować uszkodzeniem Nerek, a w skrajnych przypadkach – ostrą lub przewlekłą niewydolnością Nerek. W układzie sercowo-naczyniowym nadmiar Wapnia przyczynia się do zwapnienia naczyń krwionośnych, przyspieszonego rozwoju miażdżycy, nadciśnienia tętniczego oraz zaburzeń rytmu serca, a nawet przerostu lewej komory serca. Jeśli szukasz informacji, jak obniżyć ciśnienie krwi naturalnie, ten artykuł może być pomocny. Zmiany te mogą znacząco obniżyć funkcję serca i ośrodkowego układu nerwowego, będąc poważnymi skutkami przedawkowania.

Paradoksalnie, mimo kluczowej roli Witamina D w zdrowiu kości, jej nadmiar może mieć na nie szkodliwy wpływ. Zbyt wysokie dawki mogą zakłócać działanie Witamina K2, która odpowiada za prawidłowe ukierunkowanie Wapnia do kości, zapobiegając jego odkładaniu się w tkankach miękkich. W rezultacie, w przewlekłej Hiperkalcemia, może dojść do obniżonej gęstości kości i zwiększonej podatności na złamania, a nie do ich wzmocnienia. Długotrwała Hiperkalcemia może również nasilać dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak nawracające bóle brzucha, zaparcia, biegunka i wymioty, a także przyczyniać się do rozwoju choroby wrzodowej, co stanowi kolejne skutki nadmiaru witaminy D.

Diagnostyka i ocena poziomu witaminy D

W jaki sposób diagnozuje się przedawkowanie witaminy D? Rozpoznanie przedawkowania witaminy D opiera się przede wszystkim na precyzyjnych badaniach laboratoryjnych. Najważniejszym parametrem jest oznaczenie stężenia 25-hydroksywitaminy D (25(OH)D) w surowicy krwi, ponieważ ten metabolit najlepiej odzwierciedla ogólne zasoby Witamina D w organizmie. W przypadkach przedawkowania stężenie to jest zazwyczaj znacznie podwyższone, często przekraczając 100 ng/ml, a w ciężkich zatruciach nawet 150-200 ng/ml i więcej, wskazując na nadmiar.

Równocześnie kluczowa jest ocena stężenia Wapnia w surowicy krwi i moczu, gdyż Hiperkalcemia jest głównym i najbardziej niebezpiecznym skutkiem toksyczności Witamina D. Badania diagnostyczne obejmują także pomiar poziomu fosforanów, kreatyniny oraz innych parametrów czynności Nerek, co pozwala ocenić ewentualne uszkodzenia tego narządu. W uzupełnieniu diagnostyki stosuje się badania obrazowe, takie jak USG Nerek, które mogą wykryć odkładanie się Wapnia lub obecność Kamica nerkowa, co jest kluczowe w leczeniu.

Niezbędny jest również dokładny wywiad farmakologiczny i dietetyczny z pacjentem, aby ustalić potencjalne źródła nadmiernej podaży Witamina D oraz wykluczyć inne przyczyny Hiperkalcemia, takie jak nadczynność przytarczyc, niektóre nowotwory produkujące PTHrP (peptyd podobny do parathormonu) lub Sarkoidoza. W przypadku osób z nadwrażliwością na Witamina D, jedynym odchyleniem w badaniach może być sama Hiperkalcemia, nawet przy prawidłowych stężeniach 25(OH)D, co podkreśla złożoność diagnostyki nadmiaru.

Jakie są normy witaminy D w organizmie? Referencyjne wartości zaopatrzenia w Witamina D (na podstawie stężenia 25(OH)D w ng/ml lub nmol/l), które pomagają ocenić poziom, przedstawiają się następująco:

• Deficyt: 0-20 ng/ml (0-50 nmol/l)
• Poziom niewystarczający: 20-30 ng/ml (50-75 nmol/l)
• Stężenie optymalne: 30-50 ng/ml (75-125 nmol/l)
• Ilość wysoka: 50-100 ng/ml (125-250 nmol/l)
• Potencjał toksyczny: powyżej 100 ng/ml (powyżej 250 nmol/l)

Za stężenie toksyczne, wskazujące na nadmiar, uznaje się wartości powyżej 100 ng/ml, a w przypadku zatrucia często wykrywa się poziomy powyżej 150 ng/ml lub nawet 200 ng/ml, co świadczy o przedawkowaniu.

Strategie leczenia przedawkowania witaminy D

Jakie metody leczenia stosuje się przy zatruciu witaminą D? Leczenie przedawkowania witaminy D wymaga natychmiastowej interwencji i polega przede wszystkim na przerwaniu wszelkiej suplementacji Witamina D oraz znacznym ograniczeniu podaży Wapnia w diecie. Kluczowe jest również zwiększone nawodnienie organizmu, często za pomocą kroplówek dożylnych, aby wspomóc wydalanie nadmiaru Wapnia przez Nerki. W łagodniejszych przypadkach Hiperkalcemia stosuje się leki moczopędne (diuretyki), które również przyczyniają się do zwiększenia wydalania Wapnia.

W ciężkich przypadkach, zagrażających życiu, konieczne jest leczenie szpitalne i wdrożenie bardziej agresywnych metod. Może to obejmować podawanie leków obniżających stężenie Wapnia we krwi, takich jak Bisfosfoniany, które hamują uwalnianie Wapnia z kości, lub Kortykosteroidy (glikokortykosteroidy), które zmniejszają wchłanianie Wapnia w jelitach i jego mobilizację z kości. Kalcytriol (w formie kalcytoniny) to kolejny lek, który może być użyty do szybkiego obniżenia poziomu Wapnia. W sytuacjach skrajnej niewydolności Nerek lub bardzo wysokiego i opornego na leczenie poziomu Wapnia, może być konieczne zastosowanie Hemodializa, czyli procedury oczyszczania krwi, jako ostatnia deska ratunku w leczeniu przedawkowania.

Warto pamiętać, że metabolit 25(OH)D, będący markerem statusu Witamina D, charakteryzuje się przedłużonym okresem półtrwania, wynoszącym około 15 dni. Jak szybko witamina D spada po odstawieniu? Z uwagi na magazynowanie w organizmie, ten proces nie jest natychmiastowy. Ponadto Witamina D3 jest silnie rozpuszczalna w lipidach i magazynowana w wątrobie, mięśniach i tkance tłuszczowej. Z tego powodu objawy Hiperkalcemia i jej konsekwencje mogą utrzymywać się od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy po zaprzestaniu suplementacji. Z tego powodu leczenie wymaga cierpliwości i regularnego monitorowania stężenia Wapnia i Witamina D w kolejnych tygodniach i miesiącach, aby ocenić skuteczność terapii i zapobiec nawrotom lub długoterminowym powikłaniom przedawkowania. Pacjenci z chorobami ziarniniakowymi powinni także unikać ekspozycji na słońce, aby nie nasilać produkcji aktywnej formy Witamina D.

Zapobieganie przedawkowaniu: zalecenia i bezpieczna suplementacja

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania przedawkowaniu witaminy D jest stosowanie suplementów ściśle zgodnie z zaleceniami lekarza lub aktualnymi wytycznymi instytucji zdrowia publicznego. Kluczowe jest, aby przed rozpoczęciem suplementacji, a szczególnie przy stosowaniu wysokich dawek, oznaczyć poziom 25-hydroksywitaminy D we krwi. Regularne badania kontrolne są szczególnie istotne u osób przyjmujących długotrwale wyższe dawki, pacjentów z chorobami przewlekłymi Nerek czy wątroby, a także u seniorów i osób z otyłością, gdzie metabolizm Witamina D może być zmieniony. W ten sposób profilaktyka nadmiaru staje się efektywna.

Jakie są zalecane dawki Witamina D i jak unikać przedawkowania, stosując profilaktyka? Przestrzeganie zaleconych dziennych dawek Witamina D jest fundamentem bezpiecznej suplementacji. Zalecane dawki, wyrażone w jednostkach międzynarodowych (IU) oraz mikrogramach (µg), różnią się w zależności od wieku i specyficznych potrzeb:

• Noworodki i niemowlęta do 6. miesiąca życia: 400 IU/dobę.
• Niemowlęta od 6. do 12. miesiąca życia: 400 – 600 IU/dobę.
• Dzieci od 1. do 10. roku życia: 600 – 1000 IU/dobę (zwykle poza okresem maj-wrzesień, przy wystarczającej ekspozycji na słońce).
• Dzieci otyłe od 1. do 10. roku życia: 1600 – 4000 IU/dobę.
• Młodzież od 11. roku życia oraz dorośli do 65. roku życia: 800 – 2000 IU/dobę (zwykle poza okresem maj-wrzesień).
• Nastolatki i osoby dorosłe z otyłością: 1600 – 4000 IU/dobę.
• Osoby między 65. a 75. rokiem życia: 800 – 2000 IU/dobę przez cały rok.
• Seniorzy powyżej 75. roku życia: 2000 – 4000 IU/dobę przez cały rok.
• Osoby otyłe powyżej 75. roku życia: 4000 – 8000 IU/dobę, w zależności od stopnia otyłości.

Optymalne stężenie Witamina D w organizmie dorosłego człowieka, które należy dążyć, wynosi powyżej 30–50 ng/ml (>75–125 nmol/l). Suplementacja powinna być zawsze indywidualnie dopasowana przez lekarza, biorąc pod uwagę aktualny poziom Witamina D, masę ciała, wiek, styl życia i współistniejące choroby. Warto także wybierać preparaty od sprawdzonych producentów, aby uniknąć błędów w deklarowanej dawce, które niestety zdarzały się w przeszłości, prowadząc do nadmiaru i niepożądanych skutków.

Rola ekspozycji na słońce i dieta w kontekście nadmiaru witaminy D

Powszechnym mitem jest przekonanie, że przedawkowanie witaminy D może nastąpić w wyniku nadmiernej ekspozycji na słońce. Czy opalanie lub dieta mogą prowadzić do przedawkowania witaminy D? W rzeczywistości organizm ludzki jest wyposażony w naturalne mechanizmy, które ograniczają produkcję Witamina D w skórze, jeśli grozi jej nadmiar. Promieniowanie słoneczne, a zwłaszcza promienie UVB, prowadzi do syntezy Witamina D, ale jednocześnie degraduje jej nadmiar do nieaktywnych metabolitów, takich jak tachysterol i lumisterol. Dlatego kąpiele słoneczne, nawet intensywne, nie prowadzą do toksyczności Witamina D u zdrowych osób. Co więcej, jeśli suplementacja Witamina D jest prowadzona zgodnie z wytycznymi, a stężenie we krwi mieści się w normie (do 50 ng/ml) i nie występują choroby ziarniniakowe, umiarkowane opalanie jest w pełni bezpieczne. Należy jednak pamiętać o ochronie skóry przed promieniowaniem UVA za pomocą kremów z filtrem.

Podobnie, przedawkowanie witaminy D z pożywienia jest niezwykle mało prawdopodobne. Produkty spożywcze, choć stanowią ważne źródło Witamina D, zawierają ją w stosunkowo niewielkich ilościach. Najbogatsze w tę witaminę są tłuste ryby (łosoś, makrela, śledź), a także jaja i niektóre produkty mleczne oraz margaryny, które są obowiązkowo wzbogacane. Grzyby również mogą dostarczać pewnych ilości Witamina D. Dieta, nawet bogata w te składniki, może pokrywać maksymalnie około 20% dziennego zapotrzebowania na Witamina D. Organizm nie posiada mechanizmów ograniczających wchłanianie Witamina D przyjmowanej doustnie w dużych dawkach, co odróżnia ją od syntezy skórnej i sprawia, że to właśnie niekontrolowana suplementacja stanowi główne ryzyko nadmiaru.

Przykłady kliniczne przedawkowania witaminy D

Przypadki przedawkowania i zatrucia Witamina D, choć rzadkie, są poważne i często wynikają z nieodpowiedzialnej suplementacji. Jednym z przykładów jest pacjentka, która zgłosiła się do lekarza z powodu silnego osłabienia, kołatania serca, poliurii (częstomoczu) oraz dolegliwości bólowych brzucha, pleców i stawów. Okazało się, że przez pewien czas przyjmowała Witamina D w dawce 50 tys. jednostek dziennie, używając preparatu paszowego przeznaczonego dla koni. Badania laboratoryjne wykazały u niej drastycznie podwyższony poziom Wapnia we krwi oraz stężenie Witamina D na poziomie 420 ng/ml, znacznie przekraczające normy toksyczności. Dalsze badania ujawniły poważne powikłania, takie jak choroba wrzodowa, Kamica nerkowa, zaburzenia rytmu serca, problemy neurologiczne oraz dysfunkcję trzustki, a także rozwijającą się niewydolność Nerek. Natychmiastowe odstawienie Witamina D i wdrożenie intensywnego leczenia pozwoliły pacjentce na powrót do zdrowia, co pokazuje jak groźne mogą być skutki przedawkowania.

Inny opisany przypadek dotyczy mężczyzny, który przez około dwa lata zażywał dziennie od 8000 do 12000 IU Witamina D. Długotrwała ekspozycja na te wysokie dawki doprowadziła do poważnego wyniszczenia organizmu i rozwoju niewydolności Nerek. Kolejny pacjent zgłosił się do lekarza z uporczywymi wymiotami, nudnościami, bólami brzucha, suchością w ustach, zwiększonym pragnieniem i utratą wagi. Jakie są objawy nadmiaru witaminy D, które mogą prowadzić do tak poważnych stanów? Objawy te nasilały się przez trzy miesiące, po tym jak mężczyzna zaczął przyjmować aż 150 tys. jednostek Witamina D dziennie. U pacjenta stwierdzono ostrą niewydolność Nerek oraz stężenie Witamina D powyżej 400 ng/ml. Leczenie trwało ponad dwa miesiące, a pacjent, mimo powrotu do zdrowia, musiał liczyć się z faktem, że Hiperkalcemia wywołana nadmierną podażą Witamina D oraz powstała w jej wyniku niewydolność Nerek, stanowią stan zagrożenia życia.

Te przykłady dobitnie pokazują, jak niebezpieczne może być niekontrolowane przyjmowanie wysokich dawek Witamina D i podkreślają konieczność konsultacji z lekarzem oraz regularnego monitorowania jej poziomu we krwi. Są one również przestrogą przed samodzielnym dobieraniem dawek lub korzystaniem z preparatów przeznaczonych dla zwierząt, które mogą zawierać toksyczne dla człowieka ilości składników, prowadząc do przedawkowania i poważnych skutków zdrowotnych.